Μονή Αγίου Νικολάου

Image

Στη νότια είσοδος του ομώνυμου φαραγγιού βρίσκεται η μονή Αγίου Νικολάου, η οποία ήταν το τρίτο σημαντικό Μοναστήρι της περιοχής του Δήμου Ζαρού. Σήμερα διατηρείται μόνο ο μικρός ναός του Άγιου Νικολάου που ανάγεται στον 14ο αιώνα. Σώζονται αρκετά τμήματα των τοιχογραφιών εκείνης της περιόδου και φαίνεται ότι ήταν γυναικείο Μοναστήρι το οποίο εγκαταλείφθηκε πιθανόν μετά από κάποια καταστροφή.
Επί Ενετοκρατίας ήταν μετόχι της Μονής Βαρσαμονέρου και ονομαζόταν "Άγιος Νικόλαος στα Καροπουλιανά". Η καταγραφή του 1644 δείχνει πως ήταν μετόχι κτηνοτροφικού χαρακτήρα.

Το μετόχι
διατηρήθηκε καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και στα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκε ομάδα καλογριών στον Άγιο Νικόλαο. Φαίνεται ότι ανακαινίστη­καν τα παλιά κελλιά και άρχισε να καλλιεργείται η γύρω περιοχή. Γύρω από το ναό υπήρχε αξιόλογη κτηματική περιουσία, στην οποία προστέθηκε και η περιουσία που είχε αποκτήσει ο Ιερομόναχος Ευμένιος Σαμιωτάκης.

Το 1919 σώζονταν «οκτώ οικήματα ίσόγαια σώα καί εν ήμιερειπωμένον...»καθώς και «... Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου βυζαντινής εποχής καί παρα­πλεύρως τούτον ήρειπωμένος Ναός της Άγιας Παρασκευής...».
Μια σημείωση στο κτηματολόγιο όμως μας πείθει για τη διαμονή του Ευμενίου στον Αγ. Νικόλαο.«Το κτήμα τούτο καθ' α απεδείχθη εκ του Συμβολαιογραφείον Μοιρών είχεν εκχωρηθεί εις τόν καλλιεργήσαντα καί δενδροφυτεύσαντα αυτό Ιερομόναχου Εύμένιον Σαμιωτάκην νπό της Ενορίας Ζαρού, εφ' όρου ζωής, ήτις μετά τόν επισυμβάντα εσχάτως θάνατον τοϋ είρημένου Ιερομόναχος καί μετά τάς συμ­βολαιογραφικός αποδείξεις κατέλαβεν αυτό ώς κτήμα αύτής».
Σύμφωνα με την παράδοση στην περιοχή του Αγίου Νικολάου υπήρχε κατά την αρχαιότητα ο ναός του Ποσειδώνος, στη θέση του οποίου μετά δημιουργήθηκε ο Χριστιανικός ναός του Αγίου Νικολάου.

Ο Άγιος Νικόλαος κατά κάποιο τρόπο είναι ο αντικαταστάτης του Ποσειδώνα στη χριστιανική λατρευτική παράδοση. Ίσως να μην είναι τυχαία η αναφορά σε πολλούς βενετσιάνικους χάρτες το τοπωνύμιο Templio de Saro (δηλ. ναός του Ζαρού) και να συνδέεται με τις αρχαίες πηγές της Στέρνας και του Βοτόμου που βρίσκονται λίγο νοτιότερα, όπου πιθανόν να λατρευόταν ο Ποσειδώνας

.